Πανεπιστήμιο: προκλήσεις

Κατ’ αρχήν θα πρέπει να τονισθεί ότι, όπως πολλοί, ο γράφων δεν είναι πεπειραμένος πολιτικός αναλυτής ούτε ειδικός στα θέματα της παιδείας. Απλώς είναι ένας ανήσυχος πολίτης που προσπαθεί, λόγω της σημασίας του θέματος,  να παρακολουθήσει εξελίξεις και θέλει να κοινωνήσει τις σκέψεις του σε συμπολίτες. 
Βλέπει λοιπόν ότι παρατηρητές των Ελληνικών πραγμάτων περί την παιδεία μένουν κατάπληκτοι καθώς όλα βαίνουν όπισθεν ολοταχώς, ιδίως στα πανεπιστήμια αυτήν την περίοδο.

Ένας αδύναμος και άχρωμος ακαδημαϊκός υπουργός παιδείας με στήριγμα μια εξ ίσου αναιμική ομάδα βουλευτών κατέδειξε την γύμνια του σχετικού νομοσχεδίου μέσα στον κομματικό του μανδύα, με τον πρωθυπουργό να θέτει την ιδεολογική του υπογραφή σαν επισφράγισμα των προθέσεων του ΣΥΡΙΖΑ και με θλιβερό και ανήθικό συμπαραστάτη το δεκανίκι της παρούσης κυβέρνησης.

Αλλά και η στάση της κύριας αντιπολίτευσης δεν ήταν δα και πολύ καλύτερη. Οι ομιλητές της στο κοινοβούλιο ποτέ δεν έφτασαν στον πυρήνα, την ψυχή του νομοσχεδίου, περιοριζόμενοι σε θέματα μάλλον τεχνικά της δομής του και το κυριότερο, ο αρχηγός τους δεν δίστασε να ανακράξει ότι με την πρώτη ευκαιρία θα το καταργήσει συλλήβδην. 
Η συζήτηση έβριθε ανατριχιαστικά από ιδεολογικές και κομματικές φανφάρες ασάφειας για τους ιθαγενείς που πιθανόν παρακολουθούσαν στα κανάλια.

Ακόμη μια ευκαιρία για έναν κοινοβουλευτικό διάλογο στο κυριότερο εθνικό διακύβευμα χάθηκε. Ξεπρόβαλλε και πάλι το κάτι άλλο που φαίνεται να μας φέρνει πίσω, πολύ πίσω.

Λογικά, γύρο από το θέμα της παιδείας δεν θ άπρεπε να υπάρχει πρόβλημα όσον αφορά καθαρές και διάφανες προτεραιότητες και μια ευέλικτη δομή για να τις επιδιώξει. Ούτε θα τετραγωνίζαμε τον κύκλο. Άλλες χώρες έχουν αντιμετωπίσει επιτυχώς τέτοιες προκλήσεις και θα μπορούσαμε να διδαχτούμε από αυτές.

Στο χώρο υπάρχουν δύο βασικές κατευθύνσεις πάνω στις όποιες  οι νέοι εξελίσσονται. Η πρώτη χτίζει κοινωνικά άτομα και πολίτες και η δεύτερη προικίζει αυτά τα άτομα με σύγχρονες γνώσεις γύρο από την επιστήμη και την  τεχνολογία, εφόδια απαραίτητα για αυτούς, αλλά και για την κοινωνία στο σύνολο της,  για να επιβιώσουν στον παγκόσμιο ανταγωνιστικό στίβο.

Είναι προφανές ότι η μακροχρόνια κρίση του εκπαιδευτικού συστήματος ξεκινά από μια ιδεολογική στρέβλωση στην πρώτη κατεύθυνση, με συνέπειες στην αδυναμία χάραξης εθνικής πολιτικής και στρατηγικών στόχων και αποτέλεσμα χαμηλή ποιότητα πολιτικής μόρφωσης. Σπάνιες αναλαμπές ελπίδας για πρόοδο, ιδίως τα τελευταία χρόνια, χάθηκαν κάτω από την αβυσσαλέα αντίδραση του κατεστημένου.  Δυστυχώς αυτή η στρέβλωση, δημιουργώντας συνθήκες πελατειακού καθεστώτος,  επιδρά αρνητικά και στην δεύτερη κατεύθυνση με συνέπεια την συνεχή αφαίμαξη του δυναμικού ανάπτυξης των νέων γενεών προς την ξενιτιά.

Διερωτάται κανείς, γιατί στην Ελλάδα δεν υπάρχει μια πραγματικά ισχυρή διακομματική επιτροπή του κοινοβουλίου, αρμόδια για την μόρφωση εθνικής πολιτικής για την εκπαίδευση και ευθύνη στενής παρακολούθησης για την εκτέλεση της από τον εκάστοτε αρμόδιο υπουργό και το σύνολο της κυβερνητικής ομάδας; Γιατί διαιωνίζεται το γαϊτανάκι κάθε νέας κυβέρνησης  περί πρόθεσης εθνικού διαλόγου που καταλήγει σε αποτυχία;

Ένα τέτοιο όργανο, όντας σημείο αναφοράς, θα ήταν ο “αποκλειστικός” δέκτης προτάσεων αλλά και πιέσεων από όλα τα μέλη της κοινωνίας για την μόρφωση μιας τέτοιες εθνικής πολιτικής. Χωρίς να είναι εξαντλητική η λίστα ομάδων συμμετοχής στην διαδικασία θα περιλάμβανε τον πνευματικό κόσμο, την πανεπιστημιακή και διδακτική κοινότητα,  την κυβέρνηση, τον επιχειρηματικό τομέα, τα μέσα ενημέρωσης, τους φοιτητές και βεβαίως τους γονείς.

Έτσι το τμήμα του κρατικού μηχανισμού που αποτελεί το εκπαιδευτικό σύστημα και ιδίως τα πανεπιστήμια, έξω από αυτήν την διαδικασία πολιτικών διαβουλεύσεων, θα μπορούσε να λειτουργήσει απρόσκοπτα και με επαγγελματική συνέπεια για την πραγμάτωση αυτής της εθνικής πολιτικής. 

Η κάθε κυβέρνηση θα είχε εντολή από το κοινοβούλιο, χρησιμοποιώντας όλα τα μέσα που απαιτούνται, να προσφέρει μια ασπίδα προστασίας από τις διάφορες ομάδες οι οποίες σήμερα πιέζουν απ’ ευθείας τα πανεπιστήμια, με καταστροφικές συνέπειες.

Βεβαίως οι χώροι των πανεπιστημίων θα συνέχιζαν να λειτουργούν για τους φοιτητές, όπως αναμένεται και ως πεδία ανάπτυξης ιδεών και ανταλλαγής απόψεων που σκοπεύουν στην δομή της πολιτικής διαδικασίας στον  δημόσιο χώρο, αλλά όχι σαν εφαλτήρια πίεσης στο κάθε ένα από τα  εκπαιδευτικά ιδρύματα και τις διαδικασίες λειτουργίας τους που ορίζονται από νομοθετημένα πλαίσια.

Εν κατακλείδι, το εκπαιδευτικό σύστημα έχει άμεση ανάγκη από καθαρές και διάφανες γραμμές δημόσιας διαβούλευσης για την διαμόρφωση εθνικής πολιτικής που να καταλήγει σε μια διακομματική επιτροπή του κοινοβουλίου αλλά  δεν αναμιγνύει τους φορείς του κράτους. Παράλληλα χρειάζεται ισχυρούς και νομικά καλυμμένους κανόνες για την ανεξάρτητη λειτουργία αυτών των φορέων και ιδίως των πανεπιστημίων ώστε να μπορέσουν να προσφέρουν την γνώση στις δύο βασικές κατευθύνσεις λειτουργίας τους. με ασπίδα προστασίας από ομάδες πίεσης.

Είναι ευθύνη του καθ’ ενός μας να απαιτήσουμε  γι’ αυτό.