Το αίσθημα της οργής των πολιτών μνημονεύεται συχνά από τους σχολιαστές που προσπαθούν να ερμηνεύσουν τα γεγονότα στην Ελλάδα σήμερα. Ίσως θα πρέπει να εντρυφήσει κανείς λίγο περισσότερο σε αυτήν την έννοια, εντοπίζοντας ποιοι είναι οι οργισμένοι, εναντίον ποιών και γιατί. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι χρήσιμο μια και θα μας έβαζε στο δρόμο να σκεφτούμε περισσότερο τις συνέπειες από μια έκρηξη οργής σε μια κοινωνία σαν την Ελληνική.
Αν το μέσο κοινωνικό άτομο μπορούσε να ψάξει για τους λόγους που είναι οργισμένο θα ανακαλύπτει ίσως το ίδιο αλλά και οι παρατηρητές του, που προσπαθούν να αξιολογήσουν αυτή την οργή, τις πιθανές συνέπειες της. Κάνοντας μια απλή θεώρηση της κατάστασης μπορούμε γι αυτό το αντικείμενο να διακρίνουμε διάφορα επίπεδα της κοινωνικής δομής όπου η δυσμενής πραγματικότητα προκαλεί αισθήματα οργής αναμεμιγμένα με άλλα όπως ο φόβος, ο τρόμος και η απελπισία.
Ας αρχίσουμε με το τι συμβαίνει κοντά στο άτομο, την οικογένεια και το στενό του περιβάλλον. Βλέπουμε εύκολα την απαξίωση αυτού του επιπέδου σαν παραδοσιακό θεμέλιο για την συνοχή του κοινωνικού ιστού. Το άτομο ψάχνει για φταίχτες και η οργή του εστιάζεται στους φορείς του αδίστακτου καταναλωτισμού αλλά κυρίως τα κάθε μορφής μέσα ενημέρωσης που πρόβαλλαν αυτό τον τρόπο ζωής πέρα από τις βιοποριστικές του δυνατότητες. Τώρα αρχίζει να βλέπει το χειρίστης ποιότητας όραμα που κτίστηκε από τα ΜΜΕ και που έμαθε να προσδοκά. Και η οργή γίνεται εντονότερη και ποιο σύνθετη γιατί πέρα από το ρόλο των σειρήνων είναι ίσως ο ίδιος ο κυριότερος φταίχτης γιατί παρέσυρε την οικογένεια του και τους φίλους του.
Ας προχωρήσουμε όμως στο επόμενο επίπεδο που είναι η εκκλησία και η δημοτική αρχή. Στην πρώτη διακρίνει κάνεις την θλιβερή αποξένωση της από το κοινωνικό σώμα που βιώνει το μαρτύριο του στις παρούσες συνθήκες. Είναι προφανής η έλλειψη εμπιστοσύνης των νέων απέναντι σε αυτό το θεσμό ιδιαίτερα στον ηθικοπλαστικό του ρόλο. . Αντί της κύριας αποστολής του που είναι η ηθικής ανάταση των ατόμων καταφεύγει συχνά σε ψευτοπολιτικές πρωτοβουλίες. Αυτή η εικόνα σε σχέση με το δυναμικό του θεσμού να δραστηριοποιηθεί και να συμμετάσχει στο ηγετικό δυναμικό της χώρας, όπως έχει κάνει τόσες φορές στην ιστορία του έθνους, γεννά μια βαθειά υποβόσκουσα οργή που θα ενωθεί με όλες τις άλλες εκφράσεις της όταν έρθει η ώρα.
Για την δημοτική του αρχή τα πράγματα είναι ποιο ξεκάθαρα και τα αισθήματα εντονότερα. Η προκλητικά περιφρονητική συμπεριφορά των δημοσίων αρχόντων, ενώ έχουν περάσει σχεδόν δύο χρόνια που η χώρα είναι στο χείλος του γκρεμού, προκαλεί αηδία και κατάθλιψη που οδηγούν σε αισθήματα οργής. Ο πολίτης βλέπει ότι παρ όλες της συνέπειες του καταστροφικού έργου της η δημοτική αρχή όχι μόνον δεν κάνει προσπάθειες αυτοκάθαρσης αλλά συνεχίζει να δρα με τον ίδιο τρόπο σαν να μην συνέβη τίποτα. Και εδώ το συναίσθημα προσωπικής ευθύνης κάνει το αίσθημα της οργής εντονότερο. Αντιλαμβάνεται ότι από αυτό το μικροκλίμα της πολιτικής ζωής άρχισε να προδίδει την ηθική του ακεραιότητα πουλώντας την ψήφο του για υλικά ανταλλάγματα.
Στο χώρο του σχολείου και της μόρφωσης το άτομο ανακαλύπτει με τρόμο τις συνέπειες των αλλεπάλληλων πειραματισμών μιας γενεάς αριστερόστροφων εξτρεμιστικών ιδεολογιών πάνω στο σώμα μιας σχετικά ανώριμης και παραδοσιακά συντηρητικής κοινωνίας με αποτέλεσμα γενιές νέων με γνώσεις και ηθική μόρφωση άσχετες προς τις ανάγκες του σύγχρονου κόσμου και τραγική απώλεια της εθνικής ταυτότητας. Συνειδητοποιεί τις επιπτώσεις και το αίσθημα οργής που δυναμώνει στρέφεται συλλήβδην ενάντια στο σώμα των εκπαιδευτικών, στα συνδικάτα τους και τα κόμματα.
Τέλος στο εθνικό επίπεδο η κατάσταση είναι πολύ χειρότερη. Ο πολίτης αισθάνεται ότι τα πράγματα είναι πολύ άσχημα αλλά μέσα σε έναν επικοινωνιακό κατακλυσμό και κόρο δεν εμπιστεύεται κανέναν από το πολιτικό κατεστημένο και τα πλοκάμια του. Το αντάρτικο της Κερατέας τεντώνει τα νεύρα περά από την αντοχή τους. Ο ρόλος των άκρων στην πρόκληση βίας και η χρησιμοποίηση των αλλοδαπών ανεβάζει το δυναμικό για απερίσκεπτη δράση. Ψάχνει απελπισμένα ανάμεσα σε συμφεροντολογικές φημολογίες για την αλήθεια από ξένες πηγές και πολίτες που ακόμη εμπιστεύεται και η εικόνα που προκύπτει είναι δραματική. Βλέπει τη χώρα να βαίνει προς εξαθλίωση με σχεδόν μαθηματικά ακρίβεια αφού οι οικονομικές της υποχρεώσεις προς ξένους είναι απροσπέλαστες, τα σχέδια για νοικοκύρεμα ανεφάρμοστα και η ανεξαρτησία της ήδη καίρια τραυματισμένη. Βλέπει δυο χρόνια τώρα σε τέτοιες συνθήκες τους πολιτικούς, χωρίς εξαιρέσεις να επιχειρούν διαπληκτιζόμενοι σαν να μην συμβαίνει τίποτα ενώ οι δημοσκοπήσεις δείχνουν πόσο αποκομμένοι είναι από το εκλογικό σώμα και την ανάγκη εθνικής προσπάθειας κάτω από μία ακομματική διαχείριση μη συζητήσιμη. Βλέπει το πολιτικό κατεστημένο με τα πλοκάμια του, περιλαμβανομένου και του μισητού δημόσιου τομέα που τον καταδυναστεύει, να διατηρεί και επιδεικνύει προκλητικά τα προνόμια του ενώ η υπόλοιπη κοινωνία δοκιμάζεται από συνεχώς αυξανόμενα βάρη. Σχετίζει αυτή την κατάσταση με την στάση του στο παρελθόν να στηρίξει αυτό το κατεστημένο πουλώντας την ψυχή του για πενιχρά και ως επί το πλείστον άχρηστα ανταλλάγματα ενός ξέφρενου καταναλωτισμού και οργίζεται.
Αλλά πάνω από όλα υπάρχει και ένα άλλο είδος οργής που γεννιέται από την αδυσώπητη πραγματικότητα του βαθύτατου σχίσματος που δημιουργεί αυτή η κατάσταση αφού μια νεολαία με φτωχή προετοιμασία παραλαμβάνει μια χώρα σε ερείπια για να χτίσει κάτι διαφορετικό από άποψη εθνικών χαρακτηριστικών και ιστορικής συνέχειας ενώ οι ώριμοι πολίτες αγωνιούν για την επιβίωση τους. Κατάσταση πρωτόγνωρη με εκρηκτικά συστατικά σύγκρουσης γενεών.
Ανάγλυφη μέσα από τα γεγονότα η πραγματικότητα αφήνει ελάχιστα περιθώρια ελπίδας. Το κατεστημένο, έχοντας εξασφαλίσει εξόδους διαφυγής δεν έχει λόγους να αλλάξει την κατάσταση, όσο και αν οι ξένοι πιέζουν. Δεδομένης της παθητικής προς το παρών στάσης του κοινωνικού σώματος θα επιμείνει στο προκλητικό του τέλμα. Δεν αναγνωρίζει κανένα κίνδυνο η δεν το απασχολεί η χιονοστιβάδα μιας κοινωνικής έκρηξης.
Θα μπορούσε κανείς να προσομοιάσει την ελληνική κοινωνία σαν μια μεγάλη χύτρα που περιέχει ένα τεράστιο δυναμικό οργής. Το καπάκι της είναι ο φόβος, ο τρόμος και η απελπισία. Η φωτιά που ανεβάζει την πίεση είναι η απαράδεκτη συμπεριφορά του πολιτικού κατεστημένου. Τη στιγμή, που πολλοί αισθάνονται να πλησιάζει, που η πίεση θα τινάξει το καπάκι. η οργή θα απελευθερωθεί και όλες οι διαστάσεις της που παρουσιάστηκαν ποιο πάνω θα αναμιχτούν για να επιφέρουν το χάος της βίας και τα ερείπια της τρίτης ελληνικής δημοκρατίας. Ας θυμηθούμε τα γεγονότα του 44/45.
Η ώρα πλησιάζει. Είθε ο θεός της Ελλάδας, που έχει ήδη βάλει το χεράκι του με την θλιβερή κατάσταση στον Αραβικό κόσμο, να επέμβει αποφασιστικά για μια πλατειά εθνική συναίνεση πριν την έκρηξη.
Κ. Π. Βλαχοδήμος 4 Απριλίου 2011
